וואס זיי זיינען געהילף-צייטווארט - מה הם פועלי עזר ואיך משתמשים בהם

צוריק צו מיר לערנען יידיש/חזרה לאנחנו לומדים יידיש

גהילף-צייטווערטער אין פארגאנגענהייט - פועלי עזר בזמן עבר

געהילף-צייטווארט

פועל עזר

ווען ניצט מען דאס געהילף-צייטווארט האבן, און ווען ניצט מען דאס געהילף-צייטווארט זיין

מתי משתמשים בפועל עזר האבן, ומתי משתמשים בפועל עזר זיין

א חוץ פון דעם צייטווארט וואס איז געפינט זיך אין דעם זאץ, איז דא זאצן וואס געפינען זיך אין זיין א געהילף-צייטווארט. דאס איז א ווארט וואס העלפט צו בוייען דעם זאץ.

אין יידיש געפינען זיך צוויי צייטווערטער סארטן:

א. צייטווורטער האבן, וואס זיי זיינען: האב, האסט, האט, האבן.
צום ביישפיל: איך האב געשלאגן. (דו האסט געשלאגן. ער האט געשלאגן. זי האט גשלאגן. איר האט געשלאגן. זיי האבן געשלאגן) דאס צייטווארט איז געשלאגן, און איך זאג נישט איך געשלאגן, נאר איך לייג צו דאס געהילף-צייטווארט האב, און איך זאג איך האב געשלאגן.

ב. צייטווערטער זיין, וואס זיי זיינען: בין, ביסט, איז, זייט (י"א זענט), זיינען (י"א זענען).
צום ביישפיל: איך בין געגאנגען. (דו ביסט געגאנגן. ער איז געגאנגן. זי איז געגאנגען. איר זיינען געגאנגען. זיי זיינען געגאנגען.) דאס צייטווארט איז געגאנגען, און איך זאג נישט איך געגאנגען, נאר איך לייג צו דאס געהילף-צייטווארט בין, און איך זאג איך בין געגאנגען.

חוף מהפועל שנמצא במשפט יש משפטים שיש בהם פועל עזר. מילה שעוזרת ליצירת המשפט.

ביידיש יש שני סוגי פועלי עזר:

א. פועלי עזר האבן, שהם: האב, האסט, האט, האבן.
דוגמא: איך האב געשלאגן = אני הרבצתי. (דו האסט געשלאגן = אתה הרבצת. ער האט געשלאגן - הוא הרביץ. זי האט גשלאגן = היא הרביצה. איר האט געשלאגן = אתם הרבצתם. זיי האבן געשלאגן = הם הרביצו) געשלאגן הוא הפועל הרבצתי, לא אומרים איך געשלאגן אלא מוסיפים האב שהוא פועל עזר, פועל שעוזר ליצור את המשפט.

ב. פועלי עזר זיין, שהם: בין, ביסט, איז, זייט (י"א זענט), זיינען (י"א זענען).
דוגמא: איך בין געגאנגען = אני הלכתי. (דו ביסט געגאנגן = אתה הלכת. ער איז געגאנגן = הוא הלך. זי איז געגאנגען = היא הלכה. איר זיינען געגאנגען = אתם הלכתם. זיי זיינען געגאנגען = הם הלכו) געגאנגען הוא הפועל הלכתי, לא אומרים איך געגאנגען אלא מוסיפים בין שהוא פועל עזר, פועל שעוזר ליצור את המשפט.

עס איז דא א פאר אלגעמיינקייטן וואס זיי זיינען שווער צו פארשטיין. איין אלגעמיינקייט וואס איז זייער איינפאך, און איז ארבעט כמעט ביי די אלע צייטווערטער איז אזוי: מען ניצט דאס געהילף-צייטווארט זיין, ווען דאס צייטווארט ווייזט אויף א דעם מענטש וואס מאכט די פעולה א באוועגונג פון פלאץ צו פלאץ. למשל: איך בין געגאנגען, איך בין געלאפן. אנטקעגן איז איך האב געגעסן, איך האב געקויפט, די צייטווארט ווייזט נישט אויף א באוועגונג פון דעם מענטש וואס מאכט די פעולה.

ישנם כמה כללים קצת קשים להבנה. אחד הכללים הפשוטים שעובד כמעט בכל הכללים הוא: השימוש בפועל עזר זיין, הוא כשהפעולה מורה על שנוי בדבר שבו נעשתה הפעולה. למשל הלכתי, הוא פעולה שמורה על שנוי באדם שהלך, הוא היה קודם כאן וזז למקום אחר. זחלתי, הייתי כאן וזחלתי למקום אחר.

לעומת זאת הפועל אכלתי, לא מורה על שנוי בעושה הפעולה, האוכל נשאר באותו מצב לא זז ממקומו. ישנתי, לא מורה על שנוי פעולה בעושה הפעולה.

גהילף-צייטווערטער אין צוקונפט - פועלי עזר בזמן עתיד

וואס איז דאס געהילף-צייטווארט אין צוקונפט, און ווי אזוי מען ניצט עס

מה הפועל עזר בזמן עתיד ואיך משתמשים בו

אין צוקונפט נישטא קיין געהילף-ווערטער סארטן, עס איז דא נאר איין סארט, און ער: וועל וועסט וועט וועלן. צום ביישפיל: איך וועל קויפן. דו וועסט קויפן. ער וועט קויפן. זי וועט קויפן. איר וועט קויפן. זיי וועלן קויפן.

בזמן עתיד אין שני סוגי פועלי עזר, יש רק סוג אחד והוא: וועל וועסט וועט וועלן. לדודמא: איך וועל קויפן = אני אקנה. דו וועסט קויפן = אתה תקנה. ער וועט קויפן = הוא יקנה. זי וועט קויפן = היא תקנה. איר וועט קויפן = אתם תקנו. זיי וועלן קויפן = הם יקנו.